گوناهای سه گانه‌ی طبیعت (ساتوا، راجاس و تاماس)

در فلسفه‌ی یوگا، تمام ذراتِ کیهان از گوهرمایه‌ای که پِراکریتی (در سانسکریت پرا به معنی اولیه، آغاز یا پیشین می‌باشد و کریتی به معنای آفرینش است) خوانده می‌شود، سرچشمه می‌گیرند. از این پراکریتیِ اثیری، سه گونا(یا صفات انرژی)ی اصلی، هستی می‌یابند که وجوهِ اساسیِ تمامیِ طبیعت (یعنی انرژی، ماده و هُشیاری) را تشکیل می‌دهند. این سه گونا شامل تاماس (نمادِ تیرگی و آشفتگی)، راجاس (نمادِ شور و تکاپو) و ساتوا (نمادِ بودن و  هستندگی و همآهنگی) می‌باشند.

فواید عمومی یوگا برای سلامتی

آگاهی و مدیریت کردنِ این سه گونا، ابزارِ قدرتمندی برای کاهشِ فشار روانی و افزایش آرامش خاطر می‌باشد و فرد را به سوی وارستگی هدایت می کند.

در کتاب کهن یوگا به نام “مایتری اوپانیشاد” Maitary Upanishad به این نکته اشاره شده است که در آغاز، وجود عظیم یا ذات اقدس الهی به خودی خود، بی انتها، ازلی و ابدی وجود داشت. بر حسب آنچه که به حکمت الهی آفرینش تفسیر می‌شود، این وجود عظیم به مرحله جنبش و تغییر رسید و متمایز شد. ذرات متمایز شده از مبداء به تنزل تمایل پیدا کردند و سرانجام در عالم پدیده های محسوس (جهان ماده یا ناسوت) متجلی شدند. در برابر این حرکت نزولی ذرات، حرکت بازگشت به مبداء اصل نیز وجود دارد. یوگی ها این سیر صعودی به سوی سرچشمه اولیه هستی را موکتی می‌نامند.

سازماندهی این دو حرکت نزولی و صعودی از طریق سه جوهر یا سه گرایش متشکل از کیفیت انجام می پذیرد. یوگی ها این سه جوهر اصلی را گوناها می نامند.

گونا چیست؟

گونا واژه‌ای به زبانِ سانسکریت است که «کیفیت، خاصیت، صفت و رغبت» برگردان می‌شود. در مکاتب یوگا یا آیوروِدا، گونا، تاتوا یا عنصری از واقعیت می‌باشد که می‌تواند حالاتِ انرژِتیک (مربوط به انرژی)، عاطفی و روان شناختیِ ما را دستخوشِ تاثیر قرار دهد.

ورچیکاسانا – ساتیام یوگا

گوناهای سه گانه به عنوانِ مولفه‌ای بنیادین از فلسفه‌ی سامکیها ( یکی از شش مکتب‌ فلسفی هندو است.) مطرح شدند اما در حال حاضر به منزله مفهومی اساسی در اکثرِ مکاتبِ فلسفه‌ هندی قلمداد می‌شوند. گوناهای سه گانه، کیفیاتی همواره در معرض تغییر و تاثیر گذار بر یکدیگر، به حالتی بازیگوشانه که از آن تحت عنوانِ مایا یا وهم یاد می‌شود، توصیف شده‌اند. الگوهای فعل و انفعال گوناها بر یکدیگر می‌توانند صفاتِ بنیادینِ هر چیز یا هر کس را تعریف کنند، و این الگوها قادرند تا حد زیادی بر مسیر و پیشروی حیات اثرگذار باشند. برای اهالی یوگا، آگاهی از گوناها، جی پی اسی مهیا می‌کند که به ما امکان می‌بخشد تا انتخاب‌هایی در راستای توازن، آرامش و هم آهنگی، هم در زندگی تمرینیِ یوگا (آسانا) و هم خارج از آن داشته باشیم. پروراندنِ قابلیتِ تشخیص و درک ماهیتِ گوناها، ما را به سوی حقیقتِ کیهانیِ وحدتِ وجود سوق می‌دهد.

گوناها در ساختار خلقت دخالت دارند و به عنوان نیروهای خلاقه ماده اولیه به شمار می آیند. حضور مشترک آنها تمام اشیائی که جهان ماده را (از هر طبیعت و سلسله مراتب) تشکیل داده است پر می کند و تمام تظاهرات عالم ناسوت را تحت کنترل دارد. گوناها (جوهر) با فعلیت بر یکدیگر چیرگی می یابند، تکیه گاه یکدیگر می شوند و با هم همکاری می کنند تا سیر نزولی و صعودی صورت پذیرد.

پرانایاما

گوناهای سه گانه: تاماس، راجاس و ساتوا

هر سه گونا همواره در تمامی موجودات و اشیاء پیرامون ما حاضر می‌باشند، اما هر کدام به میزان متفاوتی. ما انسان‌ها از قابلیت منحصر به فردِ تغییر سطحِ هشیارانه‌ی میزان گوناها در ذهن و تن خویش برخورداریم. گوناهای درونِ خود را نمی‌توان از هم جدا یا حذف کرد اما می توان به صورت هشیارانه طوری رفتار نمود تا آن‌ها را به افزایش یا کاهش سوق داد. ما قادریم یک گونا را به طریقِ برهمکنش با اشیاء خارجی یا متاثر شدن از آن‌ها، کار کردن بر روی سبک زندگی و اندیشه ها کاهش و یا افزایش دهیم.

گرایش های سه گونا

تاماس نمودِ تیرگی، سکون و مادیت (جنبه‌ی مادی) است. تاماس خود را از طریق جهالت نمایان می‌سازد و انسانها را به فریب از دریافتنِ حقایقِ روحانی (معنوی) خویش غافل می سازد. صفات تاماسی دیگر شاملِ تنبلی، انزجار، دلبستگی، افسردگی، درماندگی، تردید، معصیت، سرافکندگی، ملالت، اعتیاد، آزردگی، حزن آلودگی، بی حسی، سردرگمی، نومیدی، وابستگی و جهالت می‌باشند.

یوگا و کانال تنگی نخاعی

راجاس نمودِ انرژی، کُنِش، دگرگونی و جنبش است. ماهیتِ راجاس در جَذبه (جاذبه یا جذابیت)، اشتیاق و دلبستگی است و راجاس، فرد را، به شدت در قیدِ ثمره‌ی کار خویش می نهد. صفاتِ راجاسیِ دیگر شاملِ خشم، شعف، اضطراب، وحشت، رنجش، دلواپسی، بی‌قراری، فشار روانی، رشادت، نشخوار ذهنی ، عزم و اراده و آشفتگی می‌باشند.

ساتوا نمودِ هم آهنگی، توازن، لذت و فهم و خرد است. ساتوا، گونایی است که مورد مطالبه‌ی اهالی یوگا قرار دارد چرا که از راجاس و تاماس کاسته و رستگاری را امکان می‌بخشد. سایر صفات ساتوایی شاملِ شادکامی، حس خوشبختی، آرامش، عافیت، آزادی، مهر، شفقت، ثباتِ هیجانی (شکیبایی)، همدلی ، صمیمیت، توجه (تمرکز)، خودلگامی، خوشنودی، اعتماد، حس رضایت، متانت، سعادتمندی، گُشاده رویی، حق شناسی، بی باکی و از خودگذشتگی می‌‌باشند.

کلاس یوگا شمال تهران

به همه دختران کوچک باید گفت که زیبا هستند، حتی اگر این‌چنین نباشد.

تهیه و تتظیم: آذین ملکی

SatyamYoga

** استفاده از مطالب مجموعه ساتیام یوگا با ذکر منبع بلامانع است **

کلاس یوگا تهران

Satyam Yoga

منابع

iyengaryogashiraz.com

cyclic-yoga.com